Sıralı Cümle Nedir ?

Sıralı cümle nedir sorusu, Dil ve anlatım konuları içerisinde yer alan sorulardan biridir. Yapılarına cümle türleri konusu içerisinde yer alan sıralı cümle konusu, birbiri ile ilgisi bulunmayan iki cümlenin bir araya getirilerek sıralı bir biçimde aktarıldıkları cümle biçimini ifade eder. Sıralı cümle yapılarında bu nedenle en az iki adet yüklem yer almak zorundadır.

Genel anlamda bir araya getirilen iki cümlenin ifade ettikleri iş, oluş, kılış ya da eylemin birbiri ile anlamsal bakımdan ilgisi vardır. Bazı durumlarda da akabinde gelişen olayların ifade edilmesi için kullanılır. Anlamsal ilgi nedeniyle her ne kadar iki yüklemden oluşsa da, sıralı cümleler nokta ile birbirinden ayrılmaz, virgül ile birbirine bağlanır. Örnek olarak,

• En nihayetinde içeri girdi, sessizce yerine oturarak başını öne eğdi.
• Her yerde bayram havası hâkimdi, taklar kurulmuştu.
• Zavallı kedicik çok mutlu görünüyordu, yerlerde yuvarlanıp mırıldanıyordu.
• Beş dakika oturdum, birazdan zil çalacak.

Sıralı cümleler bağlı ya da bağımlı sıralı cümleler, bağımsız sıralı cümleler olarak iki gruba ayrılmaktadır. Bu ayrım peş peşe eklenen cümlelerin arasındaki ortaklıklara bağlı olarak yapılmaktadır.

Bağlı Sıralı Cümle

Bağlı sıralı cümle bağımlı sıralı cümle olarak da ifade edilmektedir. Bu tür sıralı cümlelerde, birbirine bağlanan cümlelerin ögelerinden biri ortak olarak kullanılmaktadır. bu tarz cümle çeşitlerinde de sıralı cümlenin bir özelliği olarak anlamsal ilgi de devam etmektedir. Bu türden cümlelerin ögelerine ilgili sorular yöneltildiğinde, ortak yanıtlar alınmaktadır. Örneğin,

• Önce çatıya çıktın, şimdi de aşağı inemiyorsun.( Özne ortaklığı )
• Teyzem annemi aradı, tatil için davet etti. ( Özne ve nesne ortaklığı )
• Çocukken ipatlar, tatilin tadını çıkartırdım. (Özne, dolaylı tümle, zarf tümleci ortaklığı)

Bağımsız Sıralı Cümle

Bağımsız sıralı cümle türünde ise, birbirine bağlanan cümlelerin ortak bir ögeleri bulunmamaktadır. Ancak peş peşe eklendiklerinde anlamsal ilgileri devam eder. Bu türden cümlelerin ögelerine ilgili sorular yöneltildiğinde ortak yanıtlar alınamaz.

Hava kararmıştı, çocuklar hızlıca evlerine gidiyordu.

Dikkatle etrafına bakıyordu, ortamda garip bir gelirim vardı.

Adam yaptığı yanlışın farkına varmış, eşi de onu bağışlamıştı.