Konvülsiyon Nedir?

Konvülsiyon nedir tıp dilinde açıklamak gerekirse, konvülsiyon beyindeki sinir hücresi aktivitesinin bozularak kasların istemsiz olarak kasılmasına ve spazmlara neden olarak vücudun ani, şiddetli ve düzensiz hareketlerine neden olduğu tıbbi bir olaydır.

Epilepsi, kafa travması, şiddetli ateş, enflamatuar beyin enfeksiyonu, toksinlere maruz kalma ve bazı ilaçlar başta olmak üzere, birçok tıbbi durum konvülsiyona neden olabilir.

Oluşma nedenini belirlemek için genellikle bir nörolog veya bulaşıcı hastalık uzmanı gibi bir uzman doktora başvurmak gerekir. Konvülsiyonun nedeni teşhis edildikten sonra, uygun olan tedaviye başlanır.

Konvülsiyon Türleri

Konvülsiyon nedir sorusuna özetle, kontrol edilemeyen kas kasılmalarını tanımlamak için kullanılan genel bir terimdir diyebiliriz. Konvülsiyonların yaygın nedenlerinden bazıları arasında epileptik nöbetler, ateşli nöbetler, epileptik olmayan nöbetler ve ilaca bağlı konvülsiyonlar sayılabilir.

Epileptik Nöbetler

Epileptik nöbetler, beyindeki elektriksel bozukluklarla baş gösterir. Ancak bu bozuklukların hepsi konvülsiyonlarla ilişkili değildir. Aşağıdaki epileptik nöbetler, konvülsiyona neden olabilir;

Kronik tonik-klonik nöbetler: Grand mal nöbetleri olarak da bilinir. Tonik faz sırasında sertleşme ve klonik faz sırasında şiddetli sarsıntı ile karakterize edilir.

Miyoklonik nöbetler: Tipik olarak vücudun her iki tarafında, sporadik ve kısa sarsıntılarla karakterizedir.

Tonik nöbetler: Sadece sertleşme şeklinde görülür.

Klonik nöbetler: Sadece sarsılma ve spazmlar şeklinde ortaya çıkar.

Atonik nöbetler: Genellikle kas kontrolü aniden kaybolmadan önce miyoklonik bir hastalıkla başlar.

Basit kısmi nöbetler: Bazen sarsılma, katılaşma, kas sertliği, spazmlar ve baş dönmesine neden olabilir.

İkincil genelleme ile kısmi nöbetler: Genellikle tonik-klonik nöbetler eşlik eder.

Ateşli Nöbetler

Ateşli nöbetler, adından da anlaşılacağı üzere yüksek ateşle ortaya çıkar. En çok 6 ay ile 5 yaş arasındaki çocuklarda görülür. Genellikle ateşin ilk gününde ortaya çıkar ve sadece birkaç dakika sürer. Semptomlar arasında şiddetli titreme, katılaşma ve bazen de ani bilinç kaybı yer alır.

Korkutucu olmasına rağmen, ateşli bir nöbet genellikle zararsızdır. Bununla birlikte, ateşli bir nöbet 10 dakikadan uzun sürerse veya tekrarlanırsa acil servis aranmalıdır. Anne baba olmak kolay değildir ancak bu tip durumlarda soğukkanlılığımızı korumamız önemlidir. Ayrıca çocuk ve bebek sağlığı konusunda belirli düzeyde bilgi sahibi olmak her ebeveyn için gereklidir.

Epileptik Olmayan Nöbetler

Epileptik olmayan nöbetler, beyindeki elektriksel bozuklukların neden olmadığı birçok nedenle kaynaklanabilir. Bazıları psikojenik olabilir (psikolojik kökenli).

Diğerleri, beyinde şişmeye ve elektrik sinyallerini bozan toksinlerin salınmasına neden olan bir enfeksiyon sonucu ortaya çıkabilir. Beyin yaralanmaları da elektriksel aktiviteyi bozabilir ve tek bir olay varsa epilepsi olarak değerlendirilmez.

Epileptik olmayan nöbetlerin nedenleri arasında şunlar yer alır;

Beyin travması
Ensefalit (beynin iltihabı)
Menenjit (beyin ve omuriliği çevreleyen zarın iltihabı)
Sepsis (vücudun bir enfeksiyona aşırı tepkisi)
Beyin tümörü
Felç
Diyabetik ketoasidoz
Sıcak çarpması
Şiddetli elektrolit dengesizliği (genellikle böbrek hastalığı olan kişilerde görülür)
Akut böbrek yetmezliği
Pediatrik çölyak hastalığı

Madde Kaynaklı Nöbetler

Uyuşturucuya bağlı nöbetler, beyni aşırı uyaran kimyasallarda ani bir artışa veya elektriksel beyin aktivitesini düzenlemeye yönelik kimyasallarda ani bir düşüşe neden olan nöbetler tarafından indüklenebilir.

Aşırı dozda uyuşturucu, alkol zehirlenmesi ve barbitüratlardan, benzodiazepinlerden, alkolden veya glukokortikoidlerden uyuşturucu çekilmesi de bazen şiddetli olan konvülsiyonlara ve nöbetlere neden olabilir.

Nöbetlerin Nedenleri

Bir konvülsiyonun olası özellikleri arasında şunlar yer alır;

İstemsiz spazmlar veya sarsılma
Tüm vücudun ani titremesi
Tüm vücutta sertleşme ve kasılma
Çenenin kilitlenmesi
Bilinç bulanıklığı, konfüzyon
Salya akıtma
Bağırsak veya mesane kontrolünün kaybı
Öğürme veya nefes almada zorluk
Tamamen veya kısa süreli bilinç kaybı

Konvülsiyonlar, çok fazla kafein içmekten Parkinson hastalığına kadar herhangi bir şeyin neden olabileceği kontrol edilemeyen titreme olarak tanımlanan titreme ile karıştırılmamalıdır.

Nöbet ve Konvülsiyon

Konvülsiyon ve nöbet kelimeleri genellikle birbirinin yerine kullanılır ancak fizyolojik olarak farklı olaylardır. Beyindeki elektriksel bir bozulma nedeniyle bir nöbet meydana gelirken, bir konvülsiyon, sarsıntı ve kasılmanın istemsiz eyleme geçmesidir.

Örneğin, konvülsiyonlar olmaksızın sara nöbeti geçirmek mümkündür. Epilepsi olmadığında da konvülsiyon olması mümkündür. Diğer bir deyişle, konvülsif epilepsi, epilepsinin kesin bir göstergesi değildir.

Konvülsiyon Nedenleri

Konvülsiyonların olası nedenleri kapsamlı olsa da, nihai olarak beyindeki sinir hücrelerinin (nöronlar) yanlış çalışmasından kaynaklanırlar.

Beyinde sinir hücreleri arasındaki elektrik sinyallerinin iletimini hızlandıran veya yavaşlatan uyarıcı ve inhibe edici kuvvetler arasında ani ve ciddi bir dengesizlik olduğunda bir konvülsiyon meydana gelir.

Herhangi bir nedenle uyarıcı kuvvetler anormal bir şekilde yükseltilirse veya inhibe edici kuvvetler engellenirse, sinir sinyalleri düzensiz bir şekilde çalışabilir ve bu durum kasılmalara neden olabilir. Sinyallerin yanlış çalışmasının beyinde meydana geldiği yer, nihayetinde konvülsiyonun ne kadar kapsamlı veya şiddetli olacağını belirleyecektir.

Konvülsiyonun birçok nedeni vardır. Bazıları genetik anormalliklerle ilişkilidir, bir kısmıysa sonradan edinilmiştir. Hastalığa ve bazı ilaçlara yanıt olarak üretilenler dahil olmak üzere nörotoksik maddeler de kasılmalara neden olabilir.

Konvülsiyon Teşhisi Nasıl Konur?

Bir konvülsiyonun nedenini teşhis etmek için, uzman bir doktor önce tıbbi öyküyü dinleyecek ve bir kişinin sahip olduğu diğer semptomları değerlendirecektir. Ardından fiziki muayene yapacaktır. Bunu muhtemelen anormal beyin aktivitesini tetikleyebilecek potansiyel nörolojik nedenleri veya koşulları inceleme izleyecektir.

Nörolojik Muayene

Nörolojik muayene, zihinsel durumu, motor işlevi, dengeyi, koordinasyonu, refleksleri ve duyusal tepkileri değerlendirmek için yapılan bir dizi testlerdir. Yapılan nörolojik muayene, doktorun merkezi sinir sistemiyle ilgili bir sorun nedeniyle bir kasılma olup olmadığını belirlemesine yardımcı olabilir.

Elektroensefalogram (EEG)

Nörolojik bir bozukluktan şüpheleniliyorsa, doktor büyük olasılıkla elektroensefalogram (EEG) isteyecektir. Bu, elektrodların kafaya takılı olduğu ve elektriksel beyin aktivitesini ölçtüğü invazif olmayan bir testtir.

Bazı durumlarda, bir EEG, meydana geldiğinde konvülsif bir olayı “yakalamak” için bir gece hastanede kalmayı gerektirebilir. Bazı anormal  sonuçlar, epilepsi, beyin hasarı, beyin tümörü veya diğer nörolojik bozuklukları gösterebilir.

Kan ve Laboratuvar Testleri

Enfeksiyon belirtilerini, elektrolit dengesizliklerini ve jeneralize inflamasyon belirteçlerini kontrol etmek için kan testleri istenebilir. Bir ilaç toksikoloji raporu da istenebilir.

Epilepsi şüphesi varsa, doktor prolaktin hormonu miktarını ölçen bir kan testi isteyecektir. Bu, konvülsif bölümlerin epilepsiden mi yoksa başka bir bozukluktan mı kaynaklandığını belirlemeye yardımcı olabilir.

Menenjitten şüphelenildiğinde, doktor bir sıvı örneği almak için alt omurgaya bir iğnenin sokulduğu bir lomber ponksiyon yapmak isteyebilir. Laboratuvardaki sıvının değerlendirilmesi, bir enfeksiyon olup olmadığını tespit edebilir.

Diğer Tanılar

Bir doktor, konvülsiyonun doğal olarak nörolojik işlev bozukluğuyla bağlantılı olmadığı nedenleri de elemek isteyebilir. Özellikle de ilk konvülsif epizod ise bu önemlidir. Bu bozukluklar şunlar olabilir;

Tourette sendromu
Miyoklonik kasılmalar (hastalıkla ilgili olmayan ani bir kas sarsıntısı)
Migren
Panik atak
Psikotik bölümler
Huzursuz bacak sendromu
Alzheimer başlangıcı
Akut distonik reaksiyonlar (belirli antipsikotik ilaçlara bağlı bir ilaç yan etkisi)
Yaşlanmaya bağlı bunama

Konvülsiyon Tedavisi

Bir konvülsiyonun ilk tedavisi tipik olarak, konvülsiyonun nedeni belirlenmeden önce bile kişiyi stabilize etmeye dayalı olacaktır. Bundan sonra altta yatan nedene göre teşhis ve buna göre tedavi uygulanır.

Örneğin, bunun bir enfeksiyon, kafa travması veya diyabet krizi olduğu ortaya çıkarsa, bu bulguya göre uygun tedavi uygulanacaktır. Hastaneye yatış gerekebilir. Bazı durumlarda sorun tek bir muayene sonucunda çözülebilir.

Bazı konvülsiyonlarda ise, ilaç tedavisi veya cerrahi müdahale gerekebilir.

Acil Bir Durumda Ne Yapmalı?

Bir nöbete tanık olursanız, önce kişinin zarar görmediğinden emin olun. Etrafta örneğin keskin veya sert nesneler varsa bunları kaldırın. Acil servisi arayın ve başkalarının etrafta dolaşmasını önleyin.

Nöbet geçiren kişinin ağzına herhangi bir şey koymayın veya onu tutmaya çalışmayın. Bunun yerine, nefes yollarını açık tutmak ve kusma durumunda boğulmayı önlemek için hafifçe bir tarafa çevirin.

Mümkünse, acil sağlık ekibine nöbetin ne kadar sürdüğünü söyleyebilmek için zaman tutun. Daha önce alınmış olabilecek ilaçlar veya önceden ortaya çıkan belirtiler gibi sağlayabileceğiniz daha fazla ayrıntı, sağlık ekibinin bir kasılma olayının nedenini anlamasına ve onu nasıl tedavi edeceğini belirlemesine yardımcı olabilir.