Dişli İmalatı Nasıl Gerçekleşir?

Dişli imalatı nasıl gerçekleşir? Dişli sistemleri ilk olarak ne zaman kullanılmaya başlanmıştır? Dişliler nerelerde kullanılır?

Dişlilerin, insanoğlunun kullandığı en eski sistemlerden biri olduğu düşünülmektedir. İlk kullanılmaları, Çin’de MÖ 4. yüzyıla kadar uzanır. O tarihlerden bu yana dişliler, güç aktarımı için dünyanın birçok bölgesinde yaygın olarak kullanılmaktadır. Günümüzde kullanılan modern makinelerin çok büyük bölümünde de dişlilere rastlarız.

Dişlilerin, sağlam bir yapıya, aksamayan ve yarı yolda koymayacak güçlü bir performansa, yüksek bir verimliliğe ve uzun bir ömre sahip olması önemlidir. Öte yandan istenmeyen kazaların önüne geçilebilmesi için dişliler mümkün olduğunca yorulmamalı ve gergin olmamalıdır. Bütün bu nedenlerden dolayı dişli imalatı, alanında uzman kimseler tarafından yapılmalıdır. Çünkü dişli sistemleri üretmek, en karmaşık ve zor metal kesme işlemleri arasında yer alır. Bir dişli fabrikası, tabiri caizse bir dişli sistemi gibi hassasiyetle çalışır. Ülkemizde, dişli imalatı İkitelli (İstanbul) ilçesinde bulunan dişli fabrikalarında da yapılmaktadır.

Dişli İmalatı

Kullanılacağı yere göre dişli imalatında kullanılacak malzemeler değişkenlik gösterebilir. Dişli sistemleri çoğu zaman çelikten üretilse de, bazen plastik veya kompozitlerden de dişli yapıldığını görebiliriz.

Dişli Üretiminde Kullanılan Malzemeler

Dökme Demir – Uzunca bir süre aşınmadığı için dişli imalatı için en çok kullanılan malzemedir.  Hareketin çok düzgün olmasının gerekmediği yerlerde sıklıkla kullanılır.

Çelik – Yüksek mukavemete sahip dişliler için yaygın olarak kullanılır. Çelik dişliler, tokluk ve diş sertliğini sağlıklı bir şekilde birleştirmek için genellikle ısıl işleme tabi tutulur.

Bronz – Çelik veya dökme demirden daha serttir. Yüksek aşınma ihtimali olan dişli sistemleri için bronz kullanılır.

Bunların dışında, yüksek mukavemet gerektirmeyen dişli sistemlerinde plastik ve kompozit gibi malzemelerinden de kullanıldığı görülür. Nerede kullanılacağına göre değişse de dişli imalatı için kullanılacak malzemelerde aşağıdaki özellikler aranır;

Statik yüklere karşı arıza ihtimalini en aza indirgemek için yüksek mukavemet
Dinamik yüklere dayanabilecek yüksek dayanma gücü
Sürtünme katsayısının düşük olması
Üretimde kolaylık

Dişli imalatı, döküm, dövme, talaşlı, toz metalürjisi, körleme ve ekstrüzyon dahil olmak üzere farklı yöntemlerle yapılabilir. Bunar arasındaki en yaygın dişli üretimi yöntemi talaşlı imalattır. Dişli imalatı iki ayrı kategoriye ayrılır; dişliyi üretme ve kesme…

Dişli İmalatı Aşamaları

Dişlinin Üretilmesi

Dişli sistemleri, dişli fabrikası tarafından bu iş için üretilmiş makineler yardımıyla yapılır. İki temel üretim süreci azdırma ve şekillendirmedir.

Azdırma yönteminde, ocak adı verilen helisel yivli bir kesme aleti kullanır. Hem ocak hem de üretilecek olan parça, ocak dişli boşluğu boyunca eksenel olarak beslenirken döner. Azdırma, düz ve helisel dişlilerde dış dişli dişleri üretmekle sınırlıdır. Azdırma, tek bir boş dişli üzerinde gerçekleştirilebilir. Ancak aynı zamanda üretim oranlarını artırarak birden çok dişli parçası üretmeye imkan tanır.

Dişlilerin şekillendirilmesi, üretilecek olan parçanın ileri geri hareket eden bir kesici aletle temas halinde dönmesiyle gerçekleştirilir.

Dişliyi Kesme

Üretim aşaması biten dişlinin kesilmesi için üretilmiş aletlerde iki temel form kesme yöntemi olan broşlama ve frezeleme kullanılır.

Broşlama, dişlileri işlemenin en hızlı yöntemidir ve broş adı verilen çok dişli bir kesme aleti kullanılarak gerçekleştirilir. Broş üzerindeki her diş genellikle bir önceki dişten daha yüksektir. Sonuç olarak, broşlama işlemi ilerledikçe talaş derinliği her dişte artar. Broşlama tipik olarak iç dişleri üretmek için kullanılır. Dış dişler ise “pot broşlama” kullanılarak açılabilir. Bu işlemde, dişli dişlerini kesmek için pota adı verilen içi boş bir broş aleti kullanılır.

Frezeleme, dişlilerin dişlerini tek tek kesmek için dönen, çok kenarlı bir kesiciyle üretilen parça arasındaki bağıl hareketi kullanan işleme sürecidir.

Dişli imalatı elbette bu işlemlerle bitmez. Dişliler üretildikten sonra birkaç işlemden daha geçer. Üretilen dişli sistemleri, son olarak boyutlandırma ve yüzeylerinin düzleştirilmesi işlemine tabi tutulur. Bu aşamalar, tıraş (dişliyi son haline vermek için tıraşlamak), taşlama (dişlerin arasının son şeklini alması için uygulanır, kimi zaman sonda değil başta yapılır) ve honlamadır (dişli sisteminin dişlerinin birbirine tam olarak geçmesi için küçük hataları düzeltmek adına uygulanan işlem).

Duvar ve kol saatlerinden arabalara, küçük ev aletlerinden fabrikalarda kullanılan devasa makinelere varıncaya kadar hayatın her alanında kullanılan dişlilerin üretimi görüldüğü gibi oldukça meşakkatlidir. Dişli imalatı ve kaliteli dişli sistemleri üretimi, büyük bir emek gerektiren zor bir iştir. Bu nedenle ihtiyacınız olan dişlileri, güvenilir firmalara yaptırmanızı önerebiliriz. Keza aksayan ve arızalanan bir dişli sistemi, büyük zararlara uğramanıza neden olabilir.

Dişli fabrikası, kaliteli dişli imalatı için son teknoloji makinelerle üretim yapmalıdır. Dişli imalatı İkitelli ilçesinde kurulan birkaç güvenilir fabrika ile irtibat kurularak araştırılabilir. Çünkü dişli sistemleri, uzman kimseler tarafından yapılmalıdır.