Türklerin Kullandığı Alfabeler Sırasıyla

“Alfabe”, bir veya daha fazla dilde tüm sesleri ayrı ayrı göstermek için kullanılan, üzerinde anlaşmaya varılmış bir karakter kümesidir. Bu tür karakterlere “harfler” denir.

Bir alfabenin harfleri genellikle alfabeyi daha kolay öğrenmek ve harflerden oluşan tüm kelimeleri her konuşmacı tarafından kolayca yeniden üretilebilecek belirli bir sıraya göre düzenlemek için kullanılan sabit bir sıraya sahiptir.

Tarih boyunca Türk dilinin oluşumunda bir çok alfabe kullanılmıştır. Türkiye Cumhuriyeti kurulana dek alfabe bir çok kez değişmiş ve şuan da kullanıldığımız alfabe oluşturulmuştur. Günümüz alfabesine gelene kadar Türklerin kullandığı alfabeler;

• Göktürk alfabesi,
• Uygur alfabesi,
• Arap alfabesi,
• Kiril Alfabesi,
• Latin Alfabesi dir.

Göktürk Alfabesi (Köktürk Alfabesi)

Türk tarihinde kullanılan ilk alfabe Göktürk veya Köktürk Alfabesidir. Bu alfabe Orhun Alfabesi olarak da bilinmektedir. 38 harfli olan Göktürk Alfabesinin 34 harfli ünsüz 4 harfi ünlüdür. Sağdan başlanıp sola doğru yazılır ve bu şekilde okunur. Orhun yazıtları Göktürk Alfabesi ile yazılmış en eski yazıdır.

Uygur Alfabesi

Uygur alfabesi Türklerin kullandığı ikinci alfabedir. 18 harften oluşmuş bir alfabedir. Bu alfabe ile yazılmış en önemli eserlerden bir tanesi Kutadgu Bilig’tir ve günümüze kadar gelmiştir. Bu eser Türk edebiyatının ilk siyasetnamesidir.

Arap Alfabesi

İslamiyetin kabulünden sonra Arap alfabesi kullanılmaya başlanmıştır. Bu alfabe 28 harften oluşmaktadır ve üç ünlü harf vardır. Arap alfabesinde noktalama işaretleri yoktur. Büyük harf ve küçük harf ayrımı da yapılmamaktadır. Arap alfabesi sağdan sola doğru ve yatay yazılan bir alfabedir. Arap alfabesinde ki harflerin 22 tane harfi Sami alfabesinden alıntıdır ve 6 harfi Arapçaya özgü harflerdir. Bazı değişiklikler yapılmış olamasına rağmen Harf devrimine kadar kullanılmıştır.

Kiril Alfabesi

Sovyet Rusya dönemin de Kiril alfabesini Türk Devleti olan bölgelerde yaşayan  Türklerin kullanmasını mecburi kılmıştır. Kiril alfabesi birçok Slav ülkesinde ortak dil olarak kullanılmaktadır. Bu ülkeler Makedonya Bulgaristan, Rusya ve Sırbistan’dır. Kiril alfabesi 38 haftir ve 11 sesli harfi vardır. Soldan sağa doğru yazılan bir alfabedir.

Latin Alfabesi

Latin Alfabesi günümüzde kullandığımız alfabedir. Türkiye Cumhuriyetinin kurulması ile birlikte 1928 yılında Türk harf devrimi yapılmıştır ve yeni alfabe kullanılmaya başlanmıştır. Alfabemizde 29 harf bulunur ve 8 tanesi sesli harftir. Latin alfabesine uymayan harfler (q x, w) çıkarılmıştır. Latin Alfabesine uyan harfler (ç, ş, ğ, ö, ü) eklenmiştir. Soldan sağa doğru yazılır. Okuma ve yazmanın kolaylaşması için Latin alfabesine geçiş yapılmıştır ve bu sayede daha kolay okuma yazma öğrenilmiştir.