Dikkat Eksikliği Hiperaktive Bozukluğu (DEHB)

DEHB (Dikkat Eksikliği Hiperaktivite Bozukluğu), çocuklarda ve ergenlerde sık görülen bir durumdur. Mevcut rakamlara göre, Türkiye’de hastalığın görülme sıklığının yüzde 12,7 olduğunu ortaya koydu.

DEHB Belirtileri

DEHB olan çocuklar ve ergenler hiperaktivite, dürtüsellik veya dikkatsizlikten muzdariptir. Semptomlar belirgindir ve ilgili kişi ilişkiler, performans, topluluk etkinlikleri veya katılım (topluluklara katılım) ile sınırlıdır. DEHB olan çoğu çocuk anaokuluna veya ilkokula giderken semptomlar yaşar. Etkilenen çocuklar daha sonra hızla dışlanırlar ve agresifleşirler. Konsantre olmak ve hareketsiz oturmak zordur. Diğerleri onları yorucu olarak algılıyor. Ek olarak, tikler, anksiyete bozuklukları, depresif bozukluklar, otizm spektrum bozuklukları ve ergenlik ilacı kullanımı ve kişilik bozuklukları gibi diğer bozukluklar ortaya çıkabilir.

DEHB çoğunlukla bir çocuk hastalığı olarak görülmesine ve her zaman çocuklukta başlamasına rağmen, yetişkinliğe kadar vakaların yaklaşık yüzde 50’sinde devam etmektedir. Tanı sadece yetişkinlikte yapılsa bile, semptomlar on iki yaşından önce mevcut olur.

Yetişkinlerde DEHB Belirtileri Şunlardır

• Konsantre olma güçlüğü
• Görev yapmada zorluk
• Mood salınımları
• Konuşma
• Bağlantıları sürdürmede zorluk

DEHB Uyarı İşaretlerinde Ne Zaman Doktora Görünmeli?

DEHB erken tespit edilirse, aşağıdaki sorunlar giderilebilir. Ebeveynler tarafından algılanan çarpıcı davranışlar ciddiye alınmalıdır, özellikle de değişiklikler aniden ortaya çıkarsa ve belirgin bir sebep olmadan ortaya çıkarsa.

Çocuklarından DEHB olduğundan şüphelenilen ebeveynler aşağıdaki soruları sormalıdır:

Sorunlar Ne Zaman Başladı?

Eğer haftalarca devam ederse, bu ciddi bir soruna işaret edebilir. Bazı davranışlar aslında sadece bir aşamadır. Bununla birlikte, eğer bunlar tekrarlanırsa veya endişe kaynağı varsa, çocuk ve ergen psikiyatrisi ve psikoterapisinde bir uzmana danışılmalıdır. Günlük hayatta sorunlar ortaya çıkarsa, bu yardım istemek için bir nedendir, göze çarpan davranışlar için tetikleyiciler tanınabilir mi ve bunlardan kaçınmanın yolları vardır. Bazen dışarıdan gelen görüş, herhangi bir anormallik fark etmek için faydalıdır.

Çocuk Sorunları Kendi Kendine Çözebilir Mi?

Utanç genellikle, özellikle çocuğun çevresinde stresli olaylar olduğunda, insanların yardım istemek için çok uzun süre bekledikleri anlamına gelir. Bu nedenle, çocuk ve ergen psikiyatrisi ve psikoterapisinde bir uzmana yönlendirmenin mantıklı olup olmadığını tartışmak için çocuk doktoruna erken başvurmak daha iyidir.

DEHB’nin Nedenleri

DEHB yeni olmayan ancak daha önce bir hastalık olarak tanınmamış bir hastalıktır. DEHB’nin nedeni bilinmemektedir. Bununla birlikte, bazı şüpheli risk faktörleri vardır.

• Hamilelik veya doğum sırasında genetik faktörlerin ve sorunların DEHB’ye yol açabilecek nöronal değişikliklere yol açabileceğine inanılmaktadır.
• Genetik bir yatkınlık da varsayılmaktadır.
• Ek olarak, hamilelik sırasında alkol, sigara ve diğer ilaçların tüketimi DEHB’yi destekliyor gibi görünmektedir.
• DEHB veya ona bağlılık varsa, tek bir ebeveyn, ebeveynler arasında çok sayıda argümanla aile kararsızlığı veya çocuğun sık sık eleştirilmesi ve cezalandırılması gibi hastalığı daha da kötüleştirebilecek bir dizi psikososyal faktör vardır.

DEHB uzmanlar tarafından yapılan testlerle teşhis edilir. Kıpır kıpır ve huzursuz olan her çocuğun hemen DEHB’si yoktur. Karakterler farklıdır.

Çocuklarda DEHB tanısı, çocuk ve ergen psikiyatrisi ve psikoterapisinde bir uzman, çocuk ve ergen psikoterapisti, DEHB teşhisinde deneyim ve uzmanlığa sahip bir psikolojik psikoterapist veya çocuk ve ergen tıbbı uzmanı tarafından yapılmalıdır. DEHB tanısının konması için yerine getirilmesi gereken birkaç kriter vardır. Tanı amaçlı olarak, diğer ruhsal bozukluklardan net bir ayrım olmalı ve tanı asla erken yapılmamalıdır. Organik hastalıkların da açıklığa kavuşturulması gerekebilir. Örneğin, işitme bozukluğu bir çocukta yanlışlıkla “garip” davranışa yol açabilir.

DEH’ler Üç Önem Derecesine Ayrılır

Düşük Derece

Tanı için gerekli semptomlara ek olarak çok az veya hiç semptom yoktur ve semptomlar sosyal, okul veya mesleki alanlarda sadece küçük bozukluklara yol açar.

Orta Derece

Sadece küçük bir semptom tezahürüne rağmen, açık bir fonksiyonel bozukluk veya akıma rağmen sosyal, okul veya profesyonel fonksiyonel alanlarda sadece hafif bozukluklar, semptomların şiddeti tanı için gerekli olanı önemli ölçüde aşar

Şiddetli Derece

Semptom sayısı tanı için gereken sayıyı açıkça aşıyor veya daha fazla semptom özellikle telaffuz ediliyor ve semptomlar sosyal, akademik veya önemli ölçüde profesyonel çalışmayı etkilerse şiddetli derecedir.

DEHB Tedavisi

DEHB için iki tedavi seçeneği vardır: Davranışçı terapi ve psikoeğitim ilacı

Terapi seçerken, etkilenen çocuklar ve ebeveynleri her zaman dahil edilmelidir. Tedavinin ilgili herkes tarafından paylaşılması önemlidir. Altı yaşına kadar olan çocuklara öncelikle psikoeğitim ve muhtemelen psikoterapötik tedavi uygulanmalıdır. Davranış terapisinde, bireysel problemlerle daha iyi başa çıkacak araçlar öğrenilebilir. Üç yaşın altındaki çocuklara hiçbir zaman DEHB için ilaç verilmemelidir. İlaçlar sadece şiddetli DEHB durumunda ve daha sonra ideal olarak hastalıklar ve bunların olası seyri ile psikoterapötik tedavi hakkında bilgi ve tavsiye ile birlikte uygulanmalıdır.

DEHB ve danışmanlık hakkında kapsamlı bilgi içeren psikoeğitim çocuğun sosyal ortamında yer almalıdır. Bu, ailede, anaokulunda veya okulda yapılabilir. Bir çocuğa yardımcı olabilecek özel okul görevlileri veya uyum yardımcıları vardır.

Yetişkinlerde DEHB Tedavisi

Sadece DEHB olan yetişkinlerin yaklaşık yüzde 30’unda görülen daha şiddetli form için uygundur. İlgili kişinin davranış terapisinde problemlerini sınıflandırmayı ve bunlarla başa çıkmayı öğrenmesi önemlidir. Etkilenen kişilerle, örneğin kendi kendine yardım gruplarında veya çevrim içi forumlarda alışveriş yapmak yetişkinler için yararlı olabilir.

DEHB olan çocuklar ve ergenler tedavi edilmezse veya sadece yetersiz tedavi edilirse sorunlar artabilir. Bu öncelikle sosyal ve duygusal uyum sorunlarıyla ilgilidir. Yaş ilerledikçe, başkalarının kabul etmemesi ve dolayısıyla etkilenenlerin yalnızlığı tedavi olmadan daha da kötüleşebilir. Sonuç olarak, ergenler genellikle ilaçları veya maddeleri kötüye kullanırlar. DEHB yaşla birlikte gelişme ve azalma eğilimindedir. Etkilenenlerin yüzde 40 ila 50’si için durum böyledir. Bununla birlikte, bazı faktörler ergenlerde ve yetişkinlerde hastalığın daha kötü seyrini gösterir.

Bunlar:

• Düşük zeka
• Yüksek saldırganlık
• Potansiyeli sosyal ve kişiler arası problemler
• Ebeveynlerin psikopatolojisi.

DEHB yeterince tedavi edilmezse ciddi sonuçları olabilir. Diğer şeylerin yanı sıra, bu sonuçlar ortaya çıkabilir:

• Yüksek kaza riski,
• Yüksek mortalite,
• Yüksek depresyon riski,
• Kişilik bozukluğu,
• Madde / uyuşturucu bağımlılığı,
• Cezai fiiller,
• Okuldan ayrılma
• Yeterliliği ve daha fazla iş kaybı